აზიმ სადიკოვი: რეფინანსირების ოპერაციებს აქვს გავლენა სარეზერვო ფულზე, მაგრამ ეს ვიწრო პერსპექტივით არ უნდა განვიხილოთ

"ბიზნესკონტაქტი": რეფინანსირების სესხი. ბოლო პერიოდში საფინანსო სისტემის ეს ინსტრუმენტი დიდი კამათის საბაბი გახდა. მოკლედ რომ აგვიხსნათ, სჭირდება თუ არა და თუ კი, რატომ სჭირდება ცენტრალურ ბანკს ეს ინსტუმენტი?

სსფ-ს მუდმივი წარმომადგენელი საქართველოში, აზიმ სადიკოვი: საქართველოს ეროვნული ბანკის საქმიანობის სამიზნე ორიენტირი ინფლაციაა. ეროვნული ბანკი, თავის პოლიტიკას და პოლიტიკის განაკვეთს მართავს ისე, რომ გავლენა იქონიოს ქვეყანაში ფასების საერთო დონის ანუ ინფლაციის სტაბილურობაზე. რეფინანსირების სესხი, ანუ სესხი, რომელითაც ეროვნული ბანკი საბანკო სექტორს ლარის ლიკვიდობას აწვდის პოლიტიკის განაკვეთის ტოლ საპროცენტო განაკვეთად, არის ეროვნული ბანკის პოლიტიკის ძირითადი გადამტანი მექანიზმი რეალურ ეკონომიკაზე.

თუ უფლებას მომცემთ, ცოტას დავხვეწ ჩემს პასუხს: საქართველოს ეროვნული ბანკი, როგორც ქვეყნის ცენტრალური ბანკი წარმოადგენს მოკლევადიანი ლარის ლიკვიდურობის ძირითად წყაროს საქართველოს საბანკო სისტემაში მოღვაწე ბანკებისთვის, რომელნიც სესხულობენ ლარს ცენტრალური ბანკიდან, მოკლევადიანი პერიოდით, თავის საჭიროებებისა და მიზნებისთვის. რამდენადაც ცენტრალურ ბანკს შეუძლია იმდენი ლარის მიწოდება ბანკებისთვის, რამდენსაც ბანკები მოითხოვენ, ცენტრალურ ბანკს შეუძლია გავლენა იქონიოს ბანკთაშორის საპროცენტო განაკვეთზე- ანუ, იმ განაკვეთზე, რომლითაც ბანკებს შეუძლიათ ერთმანეთისგან ისესხონ ლარი. ბანკთაშორის სესხზე გადახდილი საპროცენტო განაკვეთი, ანუ ბანკთაშორისი სესხის ფასი, საბოლლოდ განსაზღვრავს იმ განაკვეთს ანუ პროცენტს, რომელის გადახდაც მოუწევთ ბანკის მომხმარებლებს ბიზნეს, სამომხმარებლო და სხვადასხვა სახის სესხებზე. ეროვნულ ბანკს რომ არ ქონდეს ეგრეთ წოდებული ‘რეფინანსირებული სესხის’ გაცემის საშუალება, იგი ვერ შეძლებდა თავისი პოლიტიკის და საპროცენტო განაკვეთის გადაცემას/ასახვას ბანკთაშორის განაკვეთზე, საბოლლოდ კი, ბანკების მიერ გაცემული კრედიტის განაკვეთზე ანუ ამ კრედიტის ფასზე. ეროვნულ ბანკს აუცილებლად სჭირდება რეფინანსირებული სესხები, როგორც ინსტრუმენტი, რომ მან შეძლოს გავლენის მოხდენა ქვეყნის ეკონომიკაში კრედიტის ფასზე და რაოდენობაზე, რაც საბოლლოდ პირდაპირ აისახება ეკონომიკის მთლიან აქტივობაზე და ფასების საერთო დონეზე-ინფლაციაზე.

კიდევ არის სხვა მიზეზებიც თუ რატომ სჭირდება ცენტრალურ ბანკს და ფინანსურ სისტემას რეფინანსირებული სესხების ინსტრუმენტი.

ეროვნულმა ბანკმა უნდა უზრუნველყოს საკრედიტო ბაზრის სტაბილური ფუნქციონირება. მაგალითად, თუ მთავრობა ძალიან მკაცრ ფისკალურ პოლიტიკას ატარებს ან ცენტრალური ბანკი ყიდის უცხოურ ვალუტას, ლარის ლიკვიდურობა მცირდება. თუ ლარის ეს დანაკლისი საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ გაცემული ლარი სესხით/რეფინანსირებით არ შეივსო, ბანკთაშორისი ფასი (პროცენტი) ლარის სესხზე შეიძლება მკვეთრად გაიზარდოს, რამაც შეიძლება ბანთაშორის ბაზრის გაყინვაც გამოიწვიოს. ეს შეზღუდავს კრედიტის გაცემას და დააზარალებს ეკონომიკას.

და ბოლოს, ბიზნესის თავისებურებიდან გამომდინარე, ბანკებს უნდა ჰქონდეთ საკმარისი ლიკვიდურობა, და უნდა დარწმუნებულნი იყვნენ რომ შეუძლიათ ისესხონ თანხა ცენტრალური ბანკიდან ერთ კვირაში, ორ თვეში, მომავალში. თუ ბანკები არ არიან დარწმუნებული იმაში, რომ ნებისმიერ დროს ისინი ლარის თანხის (ლიკვიდურობის) სესხებას შეძლებენ, ისინი იწყებენ თანხის დაზოგვას, დაგროვებას.   ისინი მხოლოდ მოკლევადიან სესხს გასცემენ, მაშინ როცა ინვესტიციების ხელშეწყობა და ხარისხიანი ზრდა მხოლოდ გრძელვადიანი კრედიტით შეიძლება იყოს უზრუნველყოფილი.

- რეფინანსირების სესხების წინააღმდეგ მთავარი არგუმენტი ის არის, რომ რადგან ეს ინსტრუმენტი ირიბად მთავრობის დაფინანსების იარაღს წარმოადგენს, მას გავლენა აქვს ფულის მასაზე. ეთანხმებით ამ ლოგიკას?

- მე ამ ლოგიკას ვერ დავეთანხმები.

- რატომ?

- რეფინანსირების ოპერაციებს აქვს გავლენა სარეზერვო ფულზე. მაგრამ ეს ვიწრო პერსპექტივით არ უნდა განვიხილოთ. თუ მონეტარული თვალსაზრისით შევხედავთ, ეროვნული ბანკის რეფინანსირების სესხი ფარავს ლიკვიდურობის იმ კლებას, რომელიც მკაცრი ფისკალური პოზიციით ან ვალუტის რეზერვების გაყიდვით წარმოიშვებოდა. ეროვნულ ბანკს რომ რეფინანსირების სესხი არ მიეწოდებინა, სარეზერვო ფული შემცირდებოდა, ლიკვიდურობა დაიკლებდა და საკრედიტო ბაზარი გაიყინებოდა.

- ბატონო აზიმ, თქვენს ლოგიკას რომ მივყვეთ, ვის უნდა აეკრძალოს მთავრობის დაფინანსება ამ შემთხვევაში ცენტრალურ ბანკს თუ კომერციულ ბანკებს?

- ბევრი ქვეყანა კრძალავს ცენტრალური ბანკის მიერ მთავრობის დაფინანსებას. ეს წესი საქართველოშიც მოქმედებს.

მე ვერ ვხედავ პირდაპირ კავშირს ეროვნული ბანკის მიერ მოწოდებულ მოკლევადიან სესხს შორის და კომერციული ბანკების გადაწყვეტილებას შორის შეიძინონ მთავრობის ფასიანი ქაღალდები. როცა ბანკები სესხულობენ მოკლე ვადით ცენტრალური ბანკიდან, მათ შეიძლება აირჩიონ მთავრობის ფასიან ქაღალდებში ინვესტირება, როგორც ლიკვიდურობის მართვის ერთ-ერთი ფორმა. ბანკებმა შეიძლება გასცენ სესხები ან შეიძინონ მთავრობის ფასიანი ქაღალდები ეს მათი სუვერენული საინვესტიციო გადაწყვეტილებაა, რადგან ბანკები ვალდებულნი არიან მართონ კრედიტი, ლიკვიდურობა და სხვა რისკები.

- ცენტრალურმა ბანკმა უნდა აგოს პასუხი კომერციული ბანკების ამ გადაწყვეტილებაზე?

- რა თქმა უნდა, არა, კომერციული ბანკები თავის, დამოუკიდებელ საინვესტიციო გადაწყვეტილებებს იღებენ.

- შეუძლია მთავრობას თქვას უარი ამ ფულზე, თუკი მიაჩნია, რომ ამ გზით შეიძლება მეტი ფული მოხვდეს ბაზარზე და ვალუტის გაუფასურებას შეუწყოს ხელი?

- მე არ მესმის რატომ შეიძლება მთავრობამ თქვას უარი საშინაო დაფინანსების წყაროზე. საშინაო დაფინანსების წყაროების არსებობა ამცირებს მთავრობის დამოკიდებულებას დაფინანსების საგარეო წყაროებზე და ხელს უწყობს ქვეყანაში კაპიტალის ბაზრის განვითარებას. ამასთან, ის რასაც თქვენ კითხულობთ, თითქმის შეუძლებელია. მთავრობის მიერ დაფინანსების საშინაო წყაროებზე უარი არ არის მიზანშეწონილი. ფულის წყაროს გარჩევა შეუძლებელია, ბანკებს შეუძლიათ სხვა მრავალი წყაროდან მიიღონ თანხა ისეთებიდან როგორიცაა: თავისი წილისმფლობელები, სესხები და დეპოზიტები.  

- და მაინც თქვენ თავს არიდებთ პირდაპირ მიპასუხოთ შეკითხვაზე - აქვს თუ არა რეფინანსირების სესხებს წვლილი ლარის გაუფასურებაში...

- მათ შორის პირდაპირი კავშირი არაა. რა თქმა უნდა, თუ ბანკებს ხელი მიუწვდებათ რეფინანსირების სესხზე - ახლა ან მომავალში, ისინი უფრო კომფორტულად გასცემენ სესხებს მომხმარებელზე. ნასესხები თანხებით შეიძლება დაფინანსდეს ინვესტიციები ან მოხმარება და მისი ნაწილი შეიძლება გამოყენებული იყოს იმპორტის დასაფინანსებლად. მეორეს მხრივ, რეფინანსირებული სესხის შეზღუდვა, ანუ არ-გაცემა, ნიშნავს რომ ბანკებმა უნდა შეწყვიტონ კრედიტის გაცემა რაც საბოლოოდ მნიშვნელოვნად დააზარალებს ქვეყნის ეკონომიკას.

- ეროვნულმა ბანკმა შეზღუდა ეს სესხები იმით, რომ გაზარდა საპროცენტო განაკვეთი: როგორ ფიქრობთ, ეს ნაბიჯი ინფლაციით იყო ნაკარნახევი თუ გაცვლითი კურსის მერყეობით?

- ბოლოხანს ინფლაციამ მოიმატა. ბოლო მაჩვენებლის მიხედვით წლიური ინფლაცია 5,2 პროცენტია. და თუ გამოკითხვების შედეგებს შევხედავთ: გაიზარდა ინფლაციის მოლოდინიც. ასე რომ ეროვნული ბანკის გადაწყვეტილება აეწია საპროცენტო განაკვეთი სრულიად გამართლებული იყო. ეროვნულმა ბანკმა გაზარდა პოლიტიკის საპროცენტო განაკვეთი რადგან მოიმატა ინფლაციის მოლოდინმა და ცენტრალური ბანკის მიზანია დააწყნაროს/შეამსუბუქოს ინფლაციის მოლოდინი ეკონომიკის აქტორების მხრიდან.

ახლა, თქვენი კითხვის მეორე ნაწილზე ვისაუბროთ: რადგან პოლიტიკის მაღალი განაკვეთი საბაზრო პროცენტებს გადაეცემა, ანუ ლარის სესხებზე და დეპოზიტებზე პროცენტის ზრდას იწვევს, იგი ლარის გაძლიერებას შეუწყობს ხელს. მაგრამ ეს მხოლოდ მეორადი ეფექტია. და ეს არ არის ჩვენი მიზანი. ჩვენი მიზანია შევებრძოლოთ ინფლაციის მოლოდინს.

- ზოგიერთი ანალიტიკოსი ამტკიცებს, რომ ბოლო პერიოდში საქართველომ სავალუტო კრიზისი გადაიტანა. 1998 წელს გამოცემულ საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ერთ-ერთ კვლევაში ვკითხულობთ, რომ კრიზისად ითვლება ის შემთხვევა, როდესაც ვალუტა 25%-ით უფასურდება. იყო თუ არა საქართველოში სავალუტო კრიზისი?

- ‘სავალუტო კრიზისის’ განმარტება ძალიან ფართო საკითხია. აკადემიურ წრეებში განსხვავებული მრავალი განმარტება არსებობს. სავალუტო ფონდს, როგორც ორგანიზაციას არ გამოუქვეყნებია ‘სავალუტო კრიზისის’ განმარტება, საერთოდაც არ არსებობს ერთიანი მიდგომა იმის მიმართ თუ რა არის ‘სავალუტო კრიზისი’. სავალუტო ფონდის თანამშრომლების ავტორობით არის გამოცემული მრავალი კვლევითი ნაშრომი, სადაც თვითოეული ავტორი განმარტავს რა მიაჩნია მას ‘სავალუტო კრიზისად’. ასეთი ნაშრომები, არაა აუცილებელი, რომ სავალუტო ფონდის მოსაზრებას გამოხატავდეს. ეს მკვლევარების შეფასებებია. რაც შეეხება სავალუტო კრიზისს, ეს მრავალწახნაგოვანი საკითხია. მაგალითად, საქართველოს შემთხვევაში, დიახ ლარი გაუფასურდა დოლართან 35 პროცენტზე მეტად, მაგრამ იგი გამყარდა რუბლთან, მაშინ გვაქვს საქმე სავალუტო კრიზისთან თუ არა? თუ სავაჭრო პარტნიორების ვალუტის კრებით კალათასთან მიმართებით ვისაუბრებთ, ლარი მხოლოდ 8 პროცენტით გაუფასურდა, რაც მნიშვნელოვდან ჩამორჩება თქვენს მიერ დასახელებულ პარამეტრს.

ამასთან უნდა გავითვალისწინოთ რა ემართება ცენტრალური ბანკის რეზერვებს. ქვეყანაში შეიძლება მიმდინარეობდეს სავალუტო კრიზისი, მაგრამ ისე რომ ეს არ აისახოს გაცვლით კურსზე, არამედ გამოხატოს რეზერვების კლებით.

-ბიზნესკონტაქტის პირდაპირ ეთერში ინფრასტრუქტურის მინისტრმა და ეროვნული ბანკის ყოფილმა პრეზიდენტმა ნოდარ ჯავახიშვილმა განაცხადა, რომ დღეს ლარი მიტოვებულია და მასზე პასუხისმგებელი არავინ არის. თქვენ როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორია საკითხის ასე დასმა?

- ეროვნული ბანკის საქმიანობს ინფლაციის ტარგეტირების რეჟიმში. ინფლაციის ტარგეტირების რეჟიმი ქმედითია, მხოლოდ მაშინ, როცა გაცვლითი კურსი მცურავია და განისაზღვრება საბაზრო ძალების: მოთხოვნა-მიწოდების მიერ. ამდენად არც უნდა იყოს რაიმე სააგენტო ან დაწესებულება, რომელიც ცალსახად და გამოკვეთილად იქნება პასუხისმგებელი გაცვლით კურსზე.

მაგრამ ეს არ ნიშნავს რომ ყველამ უნდა დაივიწყოს გაცვლითი კურსის შესახებ. საქართველო მაღალი დოლარიზაციის მქონე ქვეყანაა და ფინანსური სექტორი მგძნობიარეა ვალუტის კურსის მიმართ. ასევე, მოსახლეობის სამომხმარებლო კალათაში მრავლადაა იმპორტირებული საქონელი. ნათელია, რომ გაცვლითი კურსის ცვლილებას გავლენა ექნება ფინანსური სექტორის სტაბილურობაზე და ინფლაციაზე, და ეს ორივე მიზანი, საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით ეროვნული ბანკის პასუხისმგებლობის ქვეშაა.

ამიტომ არის რომ ეროვნული ბანკი ზედმიწევნით ყურადღებით აკვირდება საქართველოს საერთაშორისო ეკონომიკურ ურთიერთობებს და გაცვლით კურსს და გამოხატავს მზადყოფნას იმოქმედოს, როცა ამის საჭიროება დადგება.

- დღეს საქართველოს მცურავი გაცვლითი კურსი აქვს. ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ გაცვლით კურსზე პასუხისმგებელი არავინაა?

- გააჩნია როგორ განვმარტავთ პასუხისმგებლობას. იურიდიულად, არავინაა პასუხისმგებელი გავცლითი კურსის რაიმე კონკრეტული მაჩვენებლის მიღწევაზე ან შენარჩუნებაზე. ლარის გაცვლითი კურსი მცურავია.

თუმცა, ეროვნული ბანკიც და საქართველოს მთავრობაც სრულიად აცნობიერებენ, რომ მათ გადაწყვეტილებებს (ეროვნული ბანკის მონეტარულ პოლიტიკას ან მთავრობის ფისკალურ და საინვესტიციო პოლიტიკას) აქვთ გავლენა ვალუტის გაცვლით კურსზე.

მთავრობა აცნობიერებს თავის გავლენას გაცვლით კურსზე. თუმცა, არავინაა იურიდიულად პასუხისმგებელი: ეს არ არის განსაზღვრული საქართველოს კონსტიტუციაში ან კანონში ეროვნული ბანკის შესახებ.

- და უნდა იყოს?

- არა, არავითარ შემთხვევაში. ასეთი პასუხისმგებლობის განსაზღვრა შეუთავსებელი იქნება მცურავი გაცვლითი კურსის არსებობასთან. მთავარია, ვალუტის გაცვლის ბაზარი ფუნქციონირებდეს გამართულად და არ იყოს მკვეთრი რყევები გაცვლით კურსში, რაც ხელს შეუშლიდა ფინანსური სეტორის ფუნქციონირებას და ფასების სტაბილურობას.

- ახლა ჩვენ მცურავი გაცვლითი კურსის არსებობიდან ამოვდივართ. იქნებ ფიქსირებული ჯობია?

- ამ კითხვაზე გრძელ პასუხს გაგცემთ. უპირველესად, მოდით კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ საერთაშორისო სავალუტო ფონდს მიაჩნია, რომ მცურავი გაცვლითი კურსი საუკეთესოდ შეესაბამება საქართველოს მიზნებს.

- რატომ?

- რატომ არის მცურავი გაცვლითი კურსი სასურველი? გაცვლითი კურსი ფუნქციონირებს როგორც შოკების შემაკავებელი (შოკების მეხამრიდი). მოდით, ერთი წამით წარმოვიდგინოთ რა მოხდებოდა გაცვლითი კურსი რომ მცურავი არ ყოფილიყო და მისი კურსი დაფიქსირებული ყოფილიყო დოლართან ან ევროსთან. მაშინ, ლარი გაძლიერდებოდა თუქრულ ლირასთან, უკრაინულ გრივნასთან, რუსულ მანეთთან, აზერბაიჯანულ მანეთთან და სომხულ დრამთან. ეს ბოლოსმოუღებდა საქართველოს კონკურენტუნარიანობას: ექსპორტი შეფერხდებოდა, ტურიზმი შემცირდებოდა და საქართველოს ეკონომიკა რეცესიაში აღმოჩნდებოდა. ასე რომ, გაცვლითმა კურსმა, რომელიც მნიშვნელოვად შეიცვალა, უზრუნველყო საქართველოს კონკურენტუნარიანობის შენარჩუნება საერთაშორისო პერსპექტივით, რაც ნიშნავს, რომ ქვეყნის ეკონომიკა მნიშვნელოვნად არ შემცირდა.

არსებობს ქვეყნები, რომელთაც ფიქსირებული გაცვლითი კურსი აქვთ. როცა მათი ეკონომიკა საგარეო შოკის პირისპირ დგება, მათ უქევთ მოახდინონ ეგრეთწოდებული „შიდა დევალვაცია“. ეს ნიშნავს რომ ეკონომიკა მცირდება, ფასები ეცემა, ხელფასები და პენსიები მცირდება. მსოფლიო მასშტაბით ქვეყნების გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ეს პროცესი საკმაოდ მტკივნეულია.

- ფიქსირებული კურსის მხარდასაჭერად ორი მთავარი არგუმენტი ისმის. პირველი, მოსახლეობა დიდ გარიგებებს მაინც დოლარში ან ევროში დებს და მეორე, ინვესტორები უკეთ გათვლიან რისკებს. რა არგუმენტი გაქვთ თქვენ?

-არსებობს არგუმენტები ფიქსირებული გაცვლითი კურსის მხარდასაჭერადაც. მაგრამ არ მიმაჩნია რომ ფიქსირებული გაცვლითი კურსის არსებობა საქართველოს ინტერესშია. მიმოვიდხედოთ: ლათინური ამერიკის ქვეყნები, თურქეთი, ისრაელი, 15-20 წლის წინ მაღალი დოლარიზაციის მქონე ქვეყნები იყვნენ, მათ ქონდათ მაღალი ინფლაციის მრავალი წელი. მდგომარეობა იგივე იყო, ხალხი თავიანთ გათვლებისას მხოლოდ დოლარზე ფიქრობდა და ტრანსაქციებს დოლარში ასრულებდნენ. მაგრამ ამ ქვეყნებმა მოახერხეს წარმატებით დე-დოლარიზება და შედეგად ისინი ეხლა ძლიერი ეკონომიკები არიან. უფლება მომეცით გავიმეორო: მცურავი გაცვლითი კურსი გარეშე ეკონომიკური შოკის შესუტვის/ნაწილობრივი განეიტრალების ფუნქციას ატარებს.

კიდევ ერთი საკითხი, რაც არ განგვიხილავს: კარგია თუ არა ფიქსირებული გაცვლითი კურსი საქართველოსთვის? ქვეყნებს, რომელთაც ფიქსირებული გაცვლითი კურსი აქვთ, როგორც წესი, ძალიან დიდი სავალუტო რეზერვები გააჩნიათ. როგორ ხდება კურსის დაფიქსირება? ვალუტის არ-შემოდინების პერიოდში-ძველად დაგროვილი სავალუტო რეზერვების გამოყენებით. იმისთვის რომ ქვეყნის განცხადება გაცვლითი კურსის ფიქსირების შესახებ დამაჯერებელი იყოს ბაზრის მონაწილეებისთვის, ქვეყანას უნდა გააჩნდეს დიდი რეზერვები ვალუტის კურსის უცვლელობის უზრუნველსაყოფად. საქართველოს მართლაც აქვს სავალუტო რეზერვები, რომელიც თვიურ იმპორტს 3-ჯერ აღემატება. რეზერვების ეს დონე სრულიად შესაბამისია მცურავი გაცვლითი კურსისთვის, მაგრამ არა ფიქსირებული სავალუტო კუსრისთვის.

იქ, სადაც ფიქსირებული კურსია და გაცვლით კურსს არ შეუძლია შეიცვალოს  გარეშე წყაროდან არ-მიღებული თანხების დეფიციტის დასაფარად, მაკრო პოლიტიკა სხვაგვარია, უფრო მძიმეა ანუ მეტად მომჭირნეა. საქართველოს შემთხვევაში, საჭირო იქნება რომ ბიუჯეტი პროფიციტული იყოს. მე არ მიმაჩნია რომ ეს საქართველოსთვის მიზანშეწონილია და მეტიც, შეიძლება ამ დავალების შესრულება შეუძლებელიც კი აღმოჩნდეს.

კიდევ ერთი პრობლემა, რაც ფიქსირებულ გაცვლით კურსს ახლავს არის ის, რომ ფიქსირებული გაცვლითი კურსის ქვეყანას არ აქვს დამოუკიდებელი მონეტარული პოლიტიკის განხორციელების საშუალება.

- კიდევ ერთი კითხვა: ცენტრალური ბანკი თუ სავალუტო საბჭო?

- მე ვფიქრობ, ეს საკითხი უკვე განვიხილეთ. სავალუტო საბჭო ფაქტიურად ნიშნავს ფიქსირებულ გაცვლით კურსს და კიდევ ცოტა მეტ შეზღუდვებს. მე მკაცრად ვეწინააღმდეგები ამ იდეას.

- ზოგიერთი ანალიტიკოსი ეროვნული ბანკს პირდაპირ მოუწოდებს გააუქმოს რეფინანსირების ინსტრუმენტი. რა მოხდება თუ ეს სესხები გაუქმდება?

-პირველ ყოვლისა, ეს ეროვნული ბანკის გადაწყვეტილებაა, რომელსაც - თავს უფლებას მიცვემ შეგახსენოთ - სრული თავისუფლება უნდა ჰქონდეს თავის გადაწყვეტილებებში. მის ამ თავისუფლებას იცავს საქართველოს კონსტიტუცია და ერთ-ერთი წინაპირობაა ქვეყანაში საერთაშორისო სავალუტო ფონდის პროგრამისა და მხარდაჭერისთვის.

მეორე, როგორც უკვე მოგახსენეთ, რეფინანსირებული სესხის არ-არსებობას მრავალი არასახარბიელო შედეგი აქვს. მთავარი რისკია ის, რომ ცენტრალური ბანკი ვერ შეძლებს თავისი კონსტიტუციური მანდატის - ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფას.

გადაცემა „ბიზნესკონტაქტი“. ელენე კვანჭილაშვილი.