აუდიტი აჭარის ფინანსთა სამინისტროში არსებულ დარღვევებზე

სტატია მომზადებულია გაზეთ "ბათუმელების" მიერ

აჭარის უმაღლეს საბჭოს, რომელმაც დიდი ალბათობით, აჭარის ახალი მთავრობა უნდა დაამტკიცოს, „ძველი“ მთავრობისგან გასული წლის ბიუჯეტის შესრულების  ანგარიში არ მოუსმენია. ბიუჯეტის კონტროლზე, ქონების განკარგვასა თუ ბიზნესისთვის ხელსაყრელი გარემოს შექმნაზე, უმთავრესად, აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროა პასუხისმგებელი. სახელმწიფო აუდიტის დასკვნის მიხედვით კი, სამინისტრო ქონებასაც არაეფექტურად განკარგავს, ბიზნესთან დამოკიდებულებაში ხშირად ორმაგ სტანდარტს ავლენს და საკუთარ ბიუჯეტსაც არასათანადოდ გეგმავს.

სამინისტროს 2015 წლის ფინანსური აუდიტის ანგარიშში, ისევე როგორც ადრინდელ ანგარიშებში, საუბარია სამინისტროს მხრიდან არსებულ დარღვევებზე.

მაგალითად, სოფელ ვაშლოვანში მდებარე მრავალბინიანი საცხოვრებელი კომპლექსის გარკვეულ სამუშაობზე შპს „ე-კონთან“ სამინისტროს მიერ ანგარიშსწორება განხორციელებულია იმ პირობებში, როდესაც მიმწოდებლების მიერ არ არის წარმოდგენილი ინფორმაცია ფაქტობრივი დანახარჯების შესახებ, რაც, აუდიტის შეფასებით, დარღვევაა.

აჭარის მთავრობის მარტის განკარგულებით, სამინისტროს მიეცა თანხმობა სარეკლამო ვიდეორგოლის – „აჭარა როგორც საინვესტიციო გარემოს“ შესყიდვა განეხორციელებინა გამარტივებული შესყიდვის საშუალებით. შპს „სტუდია მეტროსთან~ გაფორმდა ხელშეკრულება 65 ათას ლარზე, რომელიც აჭარაში 2,5-3 წუთამდე სარეკლამო რგოლების გადაღებასა და მიწოდებას ითვალისწინებდა. აუდიტი აღნიშნავს, რომ ვიდეორგოლის შესყიდვისათვის თანხა  გათვალისწინებული იყო „რეგიონში ინვესტიციების მოზიდვის ხელშეწყობის~ ქვეპროგრამის ფარგლებში, სამინისტროსათვის ცნობილი იყო ამ შესყიდვის აუცილებლობა და `დროში შეზღუდვის მოტივით“ გამარტივებული შესყიდვის გამოყენება საფუძველს მოკლებულია.

2008-2012 წლებში პრივატიზებული ქონების იპოთეკით დატვირთვისა და დაყადაღების გამო ვალდებულების შეუსრულებლობისა და სამინისტროს მხრიდან გატარებული ღონისძიებების მიუხედავად, დღემდე ვერ ხერხდება 160 ათასი აშშ დოლარისა და 2 476 800 ლარის ღირებულების ქონების აჭარის საკუთრებაში დაბრუნება.

ამასთან, 2015 წელს სამინისტრო ახორციელებდა პირობების შესრულების მონიტორინგს 118 ნასყიდობის ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით. ამ ხელშეკრულებებიდან 34 შემთხვევაში [საერთო რაოდენობის 28,8%], ვერ ხერხდება დადგენილ ვადებში ხელშეკრულებებით განსაზღვრული ვალდებულებების შესრულება. აუდიტის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ სამინისტროს მხრიდან „ადგილი აქვს სახელშეკრულებო ვალდებულებების შესრულებაზე არათავისდროული და არასათანადო კონტროლის დაწესებისა და არაერთგვაროვანი მიდგომის ფაქტებს“.

ნასყიდობის ხელშეკრულებების პირობების შეუსრულებლობისათვის დარიცხული საჯარიმო სანქციების ბიუჯეტის სასარგებლოდ ამოღების მიზნით, შესაბამისი სარჩელები შეტანილია სასამართლოშიც. 2015 წლის პირველი იანვრის მდგომარეობით დასრულებული იყო 35 საქმე და 44 078 426 ლარის და 1 423 759 აშშ დოლარის ბიუჯეტის სასარგებლოდ ამოღების მიზნით მასალები გადაგზავნილი იქნა  აღსრულების ეროვნულ ბიუროში. გასული წლის განმავლობაში ამოღებული იყო მხოლოდ 375 808 ლარი, თუმცა, მიუხედავად ამისა, 2016 წლის პირველი იანვრის მდგომარეობით, ადმინისტრაციული წარმოების შედეგად დარიცხული თანხიდან ნაშთად ირიცხებოდა 42 407 99 ლარი და 6 831 157 აშშ დოლარი.

გასულ წელსვე, საინვესტიციო გარემოს ხელშეწყობის მოტივით, სამინისტროს წინადადებებითა და მთავრობის განკარგულებების შესაბამისად, ქონების მყიდველები 22 შემთხვევაში პირობით გათავისუფლდნენ ნასყიდობის ხელშეკრულებებით განსაზღვრული ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის დარიცხული 4 709 999 ლარისა და 1 890 272 აშშ დოლარის საჯარიმო სანქციისაგან. აღსანიშნავია, რომ ანალოგიური მოტივით 2014 წელს 25 შემთხვევაში ჩამოეწერათ დარიცხული 3 739 800 ლარი.

კანონის მიხედვით კი, პირობების შეუსრულებლობისათვის დარიცხული სანქციებისაგან გათავისუფლება, დასაბუთებული აუცილებლობის შემთხვევაში უნდა განხორციელდეს. `ჩატარებული აუდიტით გამოვლინდა შემთხვევები, როცა სანქციებისაგან გათავისუფლება არაარგუმენტირებულად არის განხორციელებული. მიგვაჩნია, რომ სანქციებისაგან გათავისუფლება, დამატებით დასაბუთებას მოითხოვს“ – აღნიშნულია აუდიტის დასკვნაში.

მინისტრის ბრძანების შესაბამისად შექმნილი კომისიის მიერ გამოვლენილია აჭარის ქონების არამართლზომიერი გამოყენების 43 შემთხვევა, რომლებიც 2008-2012 წლებშია რეგისტრირებული აჭარის საკუთრებად. თუმცა, გამოვლენილი უკანონო ქმედებების აღკვეთის მიზნით, სამინისტროს მიერ ქმედითი ღონისძიებები არ არის გატარებული.

შედეგად კი, ქონების არამართლზომიერი გამოყენება 2015 წლის განმავლობაშიც გრძელდებოდა. ქონების სარგებლობის საფასურის სახით დარიცხვას შარშან დაექვემდებარა 2 638 761 ლარი, საიდანაც ბიუჯეტის სასარგებლოდ თანხა არ იყო ჩარიცხული.

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის წილობრივი მონაწილეობით მოქმედ 61 საწარმოდან 2014 წელი მოგებით დასრულებული აქვს მხოლოდ 14 საწარმოს. აღნიშნული 61 საწარმოდან, 2015 წელს კი დივიდენდი გადახდილი აქვს მხოლოდ 10 საწარმოს, საიდანაც სამი საწარმოს მიერ გადახლი დივიდენდების საერთო წილი 79 პროცენტს შეადგენს.

აჭარის მთავრობის 2014 წლის პირველი აგვისტოს დადგენილებით შეიზღუდა საჯარო დაწესებულებებში დასაქმებულ პირებზე პრემიის სახით გაცემული თანხის ოდენობა, თუმცა ამავე დროს, აღნიშნული რეგულაციის ძალაში შესვლის შემდეგ, მკვეთრად გაიზარდა „დანამატის“ მუხლით გაცემული საბიუჯეტო სახსრების მოცულობა. ფაქტობრივად ადგილი ჰქონდა პრემიის დანამატით ჩანაცვლების ფაქტს.

ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროში კი, აუდიტის ანგარიშის მიხედვით, დანამატის გაცემა ხდება შესაბამისი დასაბუთების გარეშე.

გასულ წელს სამინისტროს შტატით გათვალისწინებულ საჯარო მოხელეთა ხელფასებში 1 973 889 ლარი გაიხარჯა. შტატგარეშე მუშაკთა ხელფასებში კი – 254 974 ლარი და გაფორმებული იყო 34 შრომითი ხელშეკრულება.

ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს ბრძანებით, სსიპ „ბათუმის ბულვარის“ დირექტორს მიეცა თანხმობა თანამშრომლებზე პრემიის სახით გაეცა თანამდებობრივი სარგო არაუმეტეს 250%-სა. აღნიშნული ბრძანების საფუძველზე 2015 წლის ნოემბერში ბულვარის 97 თანამშრომლიდან 90 თანამშრომელზე პრემიის სახით გაცემულია სულ 55 205 ლარი. ამასთან, გაცემული პრემიის ოდენობა ცალკეულ შემთხვევებში 100 პროცენტიდან 250-პროცენტამდე მერყეობს, `თუმცა წახალისების დასაბუთებულობასთან დაკავშირებით აუდიტორული მტკიცებულებები ვერ იქნა წარმოდგენილი“.

აუდიტმა ასევე შეისწავლა ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს აპარატის 2015 წლის პროგრამების შესრულება: აჭარის ტერიტორიაზე არსებული სახელმწიფო ქონების მართვა [შესრულება – 75,9%], რეგიონის საინვესტიციო პოტენციალის პრომოუშენი [90,9%], ეკონომიკური ობსერვატორია [66,1%], აჭარაში თვითმმართველი ერთეულების სივრცითი მოწყობის დოკუმენტის შედგენა                [90,1%], სოციალური და სტიქიის შედეგად დაზარალებული ოჯახებისათვის საცხოვრებელი პირობებით უზრუნველყოფის პროგრამა [75,2%] და მცირე და საშუალო ტურისტული ბიზნესის ხელშეწყობის პროგრამა [ შესრულდა 21,6%-ით].

აღნიშნულ მონაცემებზე დაყრდნობით აუდიტის ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ „აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს 2015 წლის რიგი ქვეპროგრამები შესრულების დაბალი მაჩვენებლით ხასიათდებიან, რაც ბიუჯეტის არასათანადო დაგეგმვა-შესრულებაზე მიუთითებს~.

სამინისტროს გასული წლის ბოლოს ერიცხებოდა 804 609 ლარი დებიტორული და 706 790 ლარი კრედიტორული დავალიანება. აუდიტი მიიჩნევს, რომ დებიტორული დავალიანება ავანსად გადახდილმა თანხამ, ხოლო კრედიტორული დავალიანება მიწოდებული საქონლისა თუ მომსახურების აუნაზღაურებლობამ გამოიწვია.

მთელ რიგ პრობლემებზეა საუბარი აუდიტის ანგარიშში სსიპ „ბათუმის ბულვარის“ საქმიანობასთან დაკავშირებით. მათ შორის აღნიშნულია, რომ „ბულვარის დებიტორული დავალიანება გასულ წელს 6 184 ლარით გაიზარდა და 89 282 ლარი შეადგინა. აღნიშნული დავალიანებები კი საიჯარო ქირის გადაუხდელობით არის გამოწვეული, რაც ბულვარის ადმინისტრაციის მიერ ამ მიმართებით გაწეული საქმიანობის ნაკლებეფექტურობაზე მიუთითებს“.

აჭარის საბიუჯეტო ორგანიზაციები და მათ შორის, ბუნებრივია, ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო, 2017 წლის ბიუჯეტის შედგენაზე მუშაობენ. რაც შეეხება უმაღლეს საბჭოს, რომელსაც შარშანდელი ბიუჯეტის ანგარიში არ მოუსმენია,  თავისი 2017 წლის ბიუჯეტი განიხილა და დაამტკიცა კიდეც. ახალი უმაღლესი საბჭო აჭარის ბიუჯეტიდან [რომელსაც თავად ამტკიცებს] 4 მილიონ 848 ათასი ლარით დაფინანსდება.

შენიშვნა

სტატია გამოქვეყნდა 2016 წლის 11 ივლისს „ბათუმელებში“. 13 ივლისს საქართველოს პრეზიდენტმა აჭარის მთავრობა გადააყენა, მთავრობის ახალმა თავმჯდომარემ კი აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრობის კანდიდატად უმაღლეს საბჭოს ყოფილი მინისტრის მოადგილე რამაზ ბოლქვაძე წარუდგინა. აჭარის მთავრობის ახალი შემადგენლობის დამტკიცებას უმაღლეს საბჭოში კენჭს დღეს, 18 ივლისს უყრიან.